Şanghay İşbirliği Örgütü 17. Liderler Konseyi Toplantısı 8-9 Haziran’da Astana’da yapıldı

Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev’in ev sahipliğinde Bağımsızlık Sarayı’nda yapılan zirveye, Kırgızistan lideri Almazbek Atambayev, Tacikistan Devlet Başkanı İmamali Rahman, Özbekistan Devlet Başkanı Şefket Mirziyoyev, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in yanı sıra Pakistan Başbakanı Navaz Şerif ve Hindistan Devlet Başkanı Narendra Modi katıldı.

Belarus Devlet Başkanı Aleksandr Lukaşenko, İran İslam cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, Afganistan Cumhurbaşkanı Eşref Gani, Moğolistan Devlet Başkanı Tsakhiagiin Elbegdorj’un gözlemcilik yaptığı toplantıda, BM Genel Sekreteri Antonio Gutteres de yer aldı. Çin zirvenin sonunda ŞİÖ dönem başkanlığını Kazakistan’dan devraldı.

Şanghay İşbirliği Örgütü büyük işbirliği potansiyeline sahip olarak uluslararası etkisinin arttığı, bunun yanı sıra dünyada ve bölgede istikrarsızlık ve belirsizliklerin sürdüğü, örgütün yeni fırsatlarla birlikte büyük sorunlarla da karşı karşıya bulunduğu görülüyor. Astana Zirvesinde örgütün üyesi ülkeleriyle gözlemci ülkeler arasında işbirliğini güçlendirme tedbirleri alındı.

Cumhurbaşkanı Xi Jinping zirvede, ŞİÖ içinde birlik ve karşılıklı güvenin artırılması, güvenlik, ekonomi ve kültür gibi alanlardaki işbirliğinin derinleştirilmesi gerektiğini belirtti. ŞİÖ, 2001 yılında Kazakistan, Kırgızistan, Çin, Rusya, Tacikistan ve Özbekistan tarafından kuruldu. Örgüt, üye devletler arasında siyasi, ticari, ekonomik, bilim, kültür, eğitim ve başka alanlarda karşılıklı iş birliği ve güveni pekiştirmeyi amaçlıyor. Kazakistan’ın başkenti Astana’da yapılan ŞİÖ Devlet Başkanları Zirvesinde Pakistan ile Hindistan’ın örgüte tam üye olması kararı onaylandı. Kazakistan, 2017-2018 ŞİÖ dönem başkanlığını Çin’e devretti.

Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, Şanghay İşbirliği Örgütünün genişlemesiyle örgütün sorumluluğu altındaki bölge nüfusunun 3 milyara ulaştığını, böylece örgütün Şanghay sekizlisi olarak kurumsal kalkınmasının yeni aşamasına geçtiğini söyledi.

Astana zirvesinin gündem maddelerini küresel ve bölgesel güvenlik, ŞİÖ devletleri arasındaki serbest ticaret bölgelerinin kurulması, ekonomik, kültürel, insani ilişkilerin geliştirilmesi ve örgütün bölgede uluslararası süreçlerde daha aktif rol oynaması için ek imkanların geliştirilmesi konuları oluşturdu.

ŞİÖ devletlerinin sınırlarında güvenliğin sağlanmasının, örgütün öncelik verdiği konulardan olduğuna dikkati çeken Rusya devlet başkanı Putin, “Terör ve aşırıcılığın arttığı dünyada, terör ideolojisini yok etmek için tüm önlemlerin alınması gerektiğini vurguladı.

Şanghay birliği örgütünün asıl başkanları olan Çin ve Rusya, daha önceleri İran’ın da bu örgüte tam üye olması gerektiğini belirtmişlerdir. Ancak bu toplantıda İran üyeliği gündeme gelmedi. Astana zirvesinde, Tahran’daki terör saldırısı kınandı ve Arap ülkeleri arasındaki gerginliğin görüşmeler yoluyla çözümlenmesi, Ortadoğu’da tekfirci terörizmle mücadele edilmesi, İran ile üye ve gözlemci ülkeler arasındaki işbirliğinin geliştirilmesi gündeme geldi. Şanghay işbirliği örgütü ilk başta güvenliği sağlama işbirliği örgütüydü. Ancak diğer işbirliği alanları da bu örgüt yapısına eklendi. Rusya ile Çin ikili ve bu örgüt çerçevesinde stratejik işbirliğini sürdürmektedirler. İran İslam cumhuriyetinin de büyük insan gücü, coğrafi konumu, enerji kaynakları, bilim ve teknolojik gelişimi gibi özellikleriyle Şanghay işbirliği örgütüne tam üye olarak katılması, bu örgüte daha büyük bir güç kazandıracaktır.

Türkiye 6-7 Haziran 2012’de Pekin’de düzenlenen ŞİÖ Devlet Başkanları Zirvesi’nde oybirliğiyle diyalog ortaklığına kabul edildi. Şanghay işbirliği Örgütünün sekretaryası Çin’in başkenti Pekin’de, “Bölgesel Terörle Mücadele Kuruluşu” da Özbekistan’ın başkenti Taşkent’te bulunuyor. Örgüt, düzenli olarak toplanan Devlet Başkanları Konseyi ve Hükümet Başkanları Konseyinin yanı sıra sekretarya, Bölgesel Anti-Terör Yapısı, Dışişleri Bakanları Konseyi gibi yapılardan oluşuyor. Şanghay işbirliği örgütü’nun 8 üyesinin yanı sıra Afganistan, Belarus, İran İslam cumhuriyeti ve Moğolistan’dan oluşan 4 gözlemci üyesi ve 6 diyalog ortağı bulunuyor.